مُسَمَّط به نوعی از قصیده یا اشعاری که شاعر بنای آن را بر چند مصراع هم‌قافیه بنهد و مصراع آخر را بر قافیه‌ای دیگر قرار دهد. هر بخش از مسمط را یک رشته می‌گویند. قافیهٔ رشته‌ها متفاوت است و در هر رشته تمام مصراع‌ها جز مصراع آخر هم‌قافیه است. در مسمط، مصراع آخر هر رشته را بند می‌گویند. بندها هم‌قافیه و حلقهٔ اتصال همهٔ رشته‌ها به یکدیگر است. بنیان‌گذار این قالب منوچهری دامغانی شاعر قرن پنجم است، که همهٔ مسمطات وی مسدس‌اند. مشهورترین مسمط فارسی را نیز منوچهری سروده‌است، که با بیت زیر آغاز می‌گردد: خیزید و خزآرید که هنگام خزان است باد خنک از جانب خوارزم وزان است آن برگِ رزان است که بر شاخ رزان است گویی به مثل پیرهن رنگرزان است دهقان ز تعجب سرانگشت گزان است کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار بنابراین تکه‌شعر بالا یک «رشته» است و «کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار» بند آن به‌شمار می‌آید. در وجه تسمیه مسمط گفته‌اند که از سمط گرفته شده که در عربی به معنای رشته یا در رشته کشیدن مروارید است. و از آن‌جا که در قالب شعری، همه بخشهای یک شعر با بیت‌های مصراعی خاص دنبال می‌شوند که یا از نظر قافیه مشابه و یگانه‌اند و یا مصراع به‌عینه تکرار می‌شود، بدین وسیله گویی رشته‌ای در میان آنها کشیده شده باشد.

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: